یکشنبه, ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ / ۱۸:۳۴:۲۶
نتایج طرح بررسی اثرات جاده میانگذر بر خشکی دریاچه ارومیه از سوی دکتر علیرضا مجتهدی و دکتر جواد پارسا دو تن از اساتید دانشگاه تبریز در گروه های مهندسی آب و آموزشی آبیاری دانشکده های مهندسی عمران و کشاورزی اعلام شد.
به گزارش آذر صبح به نقل از ایرنا، بر اساس نتایج این طرح اصلی ترین عامل ایجاد جریان در دریاچه و گردش آب در آن، وزش باد تشخیص داده شده که دو دسته طوفان غالب و متناسب با آن دو دسته جریان غالب در این پهنه آبی شناسائی شد.
در حالت کم آبی بخش اعظمی از ناحیه جنوبی خشک است و لذا در این حالت، بود و نبود میانگذر تاثیری بر گردش آب در دریاچه ندارد و در حالت تراز اکولوژیک و پرآبی که ناحیه جنوبی نیز دارای آب است، میانگذر منجر به تغییر الگوی جریان در دو بخش شمالی و جنوبی شده و الگوی گردش آب در دریاچه را به ویژه در مواقع طوفانی برهم می زند.
نتایج این مطاله نشان می دهد، با دور شدن از میانگذر اثر آن بر روی مقادیر سرعت جریان نیز کاهش می یابد و اصلاح میانگذر و ایجاد بازشوهای جدید به تنهایی تاثیر مستقیم بر تغییرات تراز آب دریاچه (حل بحران خشک شدن) نخواهد داشت، بلکه بر اکوسیستم دریاچه تاثیر مثبت داشته و در جهت کاهش بحران دریاچه عمل می کند.
به طور کلی هرچه موقعیت قرارگیری بازشدگی جدید در سمت غربی ساحل باشد، شاخص های ارزیابی اصلاح گردش هیدرولیکی بهبود یافته و در نتیجه وضعیت جریان به وضعیت پیش از احداث میانگذر نزدیکتر می شود، زیرا بازشدگی فعلی نزدیک به ساحل شرقی احداث شده است.
نتایج این طرح پژوهشی در دانشگاه تبریز نشان می دهد، از نظر عملکرد فاکتور آبگذری در جهت بهبود پارامترهای مرتبط با گردش جریان در تراز اکولوژیکی سطح آب دریاچه و در کنار الزامات سازه ای، زیست محیطی و اجتماعی-اقتصادی، سناریوی دو بازشدگی به طول ۵۰۰ متر در شانه غربی جاده میانگذر، به عنوان سناریوی ارجح جهت اصلاح، انتخاب گردید و بر اساس برآوردهای اولیه، هزینه های اجرائی گزینه های اصلاحی نیز برآورد شده است.
بر مبنای نتایج ارزیابی های زیست محیطی مربوط به زمان اجرای گزینه اصلاحی، اجرای پروژه از منظر ارزیابی زیست محیطی مورد قبول است.
نکته مهم توجه به این مساله است که براساس ارزیابی مدل هیدرودینامیکی، جهت دستیابی به عملکرد معنادار گزینه اصلاحی، ضروری است که توده آبی دریاچه، حداقل به تراز ۱۲۷۳ رسیده باشد.
محققان دانشگاه تبریز متذکر شده اند، علی رغم اینکه با در نظر گرفتن وسعت کنونی بستر خشک، جهت عملیاتی نمودن سناریوهای اصلاح و بهسازی، از لحاظ اجرائی اکنون زمان مناسبی است، ولی از منظر ارزیابی اجتماعی- اقتصادی و با توجه به وضعیت کنونی حجم توده آبی دریاچه و دورنمای نه چندان معین برای میزان افزایش تراز آب آن در آینده، زمان اجرای طرح، تصمیمی مدیریتی است که پیشنهاد می شود با توجه به برنامه های ستاد احیای دریاچه ارومیه و شرایط اجتماعی موجود و همچنین با در نظر گرفتن دقیق دستاوردهای اجرای طرح، اتخاذ شود.
طبق یافته های این طرح، با توجه به تغییراتی که بستر دریاچه در دو دهه اخیر دستخوش آن شده است و براساس مطالعات ژئوهیدروشیمیایی، این نکته باید مورد توجه ویژه قرار گیرد که بازگشت به شرایط طبیعی در دریاچه با اجرای هر طرح اصلاحی در میانگذر، مستلزم گذر زمان قابل توجهی خواهد بود. نکته مهم، ملحوظ داشتن گزینه های بهسازی دیگر در کنار گزینه بهبود گردش هیدرولیکی است، چرا که مهمترین فعالیت مورد ارزیابی منتج به اثرات منفی بسیار بر فاکتورهای زیست محیطی، گزینه ‘بهره برداری از پل’ است که با توجه به منتفی شدن گزینه حذف کامل میانگذر (نتایج ارزیابی اجتماعی-اقتصادی)، عملکرد آن به صورت بالقوه مطرح خواهد بود.
این مطالعه نشان می دهد، این گزینه ها منوط به وضع قوانین مدیریتی زیست محیطی جهت ملزم نمودن فرآیند راهداری در استفاده از تکنولوژی های دوستدار محیط زیست، ممنوعیت حمل و نقل مواد خطرزا برای سلامت زیست محیطی منطقه و همچنین بهبود کیفیت هوا، صدا و محیط بیولوژیکی (اقداماتی نظیر نصب پانلهای حائل صوتی در شانه های جاده) می شوند.
نتایج این طرح تحقیقاتی نشان می دهد، مورد مهم دیگر، ملحوظ نمودن قطعی الزامات معماری و سازه ای در مسئله مناظر انسان ساخت مربوط به اجرای پل آبگذری در جهت ارتقا فاکتورهای محیط فرهنگی (مشتمل بر گزینه های تفرجگاه ها و اکوتوریسم) است به منظور اجرای آبگذری، در کنار کالورتها و گزینه های متنوع مطرح در صنعت پل سازی، شامل مواردی نظیر پلهای قوسی و پلهای معلق، دو گزینه سیستم شمع-عرشه و پل کابلی، با شرایط میدانی و همچنین مشخصات دهانه های آبگذری، انطباق بیشتری دارند.
دریاچه ارومیه نام دریاچه ای در شمال غربی کشورمان است که میان دو استان آذربایجان غربی و شرقی قرار گرفته است.
مساحت این دریاچه در تابستان ۲۰۱۵ میلادی حدود شش هزار کیلومتر مربع بود که در ردیف بیست و پنجمین دریاچه بزرگ دنیا از نظر مساحت قرار می گرفت و این دریاچه بزرگترین دریاچهٔ داخلی ایران و دومین دریاچهٔ بزرگ آب شور دنیا محسوب می شد.
آب این دریاچه بسیار شور بوده و بیشتر از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می شود.
دریاچه ارومیه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشک شدن کرد و در همین راستا کارگروه ملی نجات با مدیریت معاون اول رئیس جمهوری تشکیل شد.
به گفته برخی از مسئولان هم اکنون ۹۰ درصد آب دریاچه ارومیه خشک شده است.
