شنبه, ۵ مهر ۱۴۰۴ / ۰۹:۰۱:۳۸
“باغشهر تبریز” لقب کلانشهر تبریز در گذشته‌های نزدیک بود و حالا شهرداری برای بازگرداندن این عنوان به تبریز همت ویژه‌ای دارد؛ هدفی که تنها در سایه‌ی همت، مشارکت و حضور شهروندان دست یافتنی خواهد بود.
به گزارش آذر صبح به نقل از شهریار، اگر از شهرهای پیشرفته دنیا بپرسید که برای رسیدن به توسعه کدام مسیر را در پیش گرفته‌اند، بی‌شک آن‌ها راه سبزی را نشان خواهند داد که در کنار پیشبرد زندگی مدرن و ماشینی، توجه خاصی به انسان و محیط زیست او شده باشد.
این یک حقیقت است که در جوامع توسعه‌یافته و صنعتی، برخلاف آنچه تصور می‌کنیم، توجه خاصی به طبیعت و محیط زیست می‌شود اما در شهرها و مخصوصا کلانشهرهای ما، محیط زیست چه از سوی شهروندان و چه از سوی مسئولان در اولویت‌های آخر قرار می گیرد.
هرچند فضای سبز تنها بخشی از موضوع محیط زیست شهری به حساب می‌آید اما به عنوان بخشی از کالبد و بافت شهرها از دیرباز رابطه بسیار نزدیک و تنگاتنگی با زندگی مردم داشته است و در حال حاضر یکی از ضرورت‌های اجتناب ناپذیر خدمات شهری شهرداری‌ها می‌باشد. فضای سبز از مولفه‌های مهم نظام‌زیستی شهرها و نیازهای اساسی جامعه شهری تحت عنوان یک زیرساخت شهری محسوب می‌شود.
کلانشهر تبریز نیز در گذشته‌های دور به عنوان باغشهر ایران شهرت داشت اما حالا به‌جز کتب و برخی اسناد مکتوب، چیز دیگری برای اثبات این گذشته سبز در اختیار نداریم.
آمارها نشان می‌دهند سرانه فضای سبز تبریز در مقایسه با دیگر کلانشهرهای کشور در سطح پایین‌تری قرار دارد. بیش‌تر گردشگران با ذهنیتی سبز به تبریز سفر می‌کنند اما پنجره هواپیمایی که بر فراز تبریز حرکت می‌کند، نشان می‌دهد که دیگر تبریز باغشهر گذشته نیست و دورنمای سبز آن از بین رفته است.
«سرانه فضای سبز تبریز باید بیش‌تر از وضع موجود باشد»
«از لحاظ کمیت و بر اساس سرانه اکولوژیکی، میزان و سرانه فضای سبز تبریز باید بیش‌تر از وضع موجود باشد»؛ این را عاطفه مجتهدی، فعال مدنی در حوزه محیط زیست با خبرنگار شهریار درمیان می‌گذارد.
او می‌گوید که فضای سبز تبریز از نظر کیفیت نیز مشکلاتی دارد و سرانه فضای سبز در کل شهر یکسان نیست. اما به عقیده این فعال زیست محیطی، «نگهداری ضعیف از داشته‌های سبز» مشکل مهم‌تری است که اکنون تبریز با آن مواجه است.
مجتهدی می‌گوید: «شما می‌بینید که در این فصل درختان ما دچار خزان شده‌اند و این بخاطر عدم نگهداری دقیق پیش آمده است».
حال چه باید کرد؟ چه کسانی می‌توانند در مسیر توسعه فضای سبز تبریز گام‌های مهمی بردارند؟ «همه». منظور خانم عاطفه مجتهدی از همه، هم دولت و دستگاه‌های متولی است و هم خود شهروندان.
او شرح می‌دهد: «در گذشته این یک فرهنگ و رسم خوب بود که هرکس مقابل خانه‌اش یا اصناف مقابل مغازه‌شان درخت می‌کاشتند و به وسع خودشان در شهر فضای سبز ایجاد می‌کردند اما حالا شاهد آن هستیم که نه‌تنها دیگر کسی درخت نمی‌کارد، بلکه درختان موجود را هم به دلایل غیرموجهی از بین می‌برند».
اعتماد اجتماعی، لازمه مشارکت شهروندان در توسعه فضای سبز
مجتهدی حضور فعال شهروندان در امر توسعه فضای سبز را در گرو ایجاد اعتماد اجتماعی می‌داند و عنوان می‌کند: «برای اینکه حرکت‌های مردمی در حوزه درختکاری و ایجاد فضای سبز افزایش یابد، لازم است که مردم به دستگاه‌های متولی فضای سبز مثل شهرداری بابت نگهداری صحیح از کاشته‌هایشان اعتماد کامل داشته باشند».
مهندس ایرج شهین‌باهر، شهردار کلانشهر تبریز، نیز بر همین عقیده است: «رسیدن به نقطه مطلوب در حوزه فضای سبز بدون همکاری شهروندان میسر نخواهد بود».
وی در آیین افتتاح نخستین کوچه سبز تبریز گفته بود که رسیدگی به درختان و گیاهان در سطح شهر، در وهله نخست بر عهده خود شهروندان است که در صورت مشارکت عمومی، امکان توسعه این امر نیز فراهم خواهد شد».
کاشت ۱۶۰هزار اصله درخت در روز درختکاری در تبریز
علی مدبر، مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری تبریز در گفتگو با شهریار در خصوص فعالیت های صورت گرفته در حوزه فضای سبز می گوید: «امسال در روز درختکاری ۱۶۰هزار اصله درخت در سطح شهر کاشته شد که بخشی از این تعداد در قالب انبوه‌کاری و بخشی در قالب واکاری کاشته شدند».
مدبر در خصوص ریزش برگ درختان در فصل تابستان توضیح می‌دهد: «دمای هوا و بارندگی و اختلاف دمای ۲۰ یا ۳۰درجه‌ای باعث شد شاهد ریزش برگ درختان باشیم اما ما با تمام توان اقداماتی از قبیل آفت‌زدایی و مقابله با آسیب‌ها را انجام دادیم و می‌دهیم».
مدیرعامل سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری تبریز با اشاره به کاهش منابع آبی و لزوم مدیریت منابع آب خاطرنشان می کند: «ذخیره چاه‌ها و قنات‌ها پایین آمده و ما برای آبیاری درختان سراغ شیوه‌های جدیدی همچون آبیاری قطره‌ای یا آبیاری در شب‌ها برای تبخیر پایین‌تر می‌رویم».
او توضیح می‌دهد: «تمام سعی‌مان این است که در شهر فضاهای سبز جدیدی ایجاد کنیم و از درخت‌هایی که داریم به بهترین و مناسب‌ترین شکل ممکن نگهداری کنیم؛ تلاش‌مان این است که برای کاهش هزینه‌ها خودمان گل‌هایی تولید کنیم و به کاشت آن‌ها در سطح شهر بپردازیم».
مدبر در قالب توصیه پایانی خطاب به شهروندان تبریزی می‌گوید: «شهروندان عزیز باید در احیای باغشهر تبریز همراه شهرداری تبریز باشند و این می‌تواند در قالب آبیاری درختان محلات و خانه‌ها با آب‌های خاکستری باشد».
اقدامات مورد نیاز برای احیای باغ شهر تبریز
سعید نیکوخصلت، رئیس کمیسیون محیط زیست و توسعه پایدار شورای شهر تبریز نیز در گفتگو با شهریار می‌گوید: «تبریز در گذشته به عنوان باغشهر ایران شناخته می‌شد اما بخاطر از بین رفتن منابع زیرزمینی و برخی اقدامات در راستای شهرسازی، اوضاع فضای سبز تبریز تغییر یافته است».
او تغییر وضعیت اقلیمی و اکولوژیکی را علت دیگر کاهش سرانه فضای سبز تبریز عنوان می‌کند و شرح می‌دهد: «توجه توامان به چند نکته از جمله حفظ فضای سبز بر اساس منابع آبی، تعیین کیفیت خاک، تعیین مساحت جنگل شهری، توزیع متوازن فضای سبز در سطح شهر می‌تواند ما را در باز گرداندن تبریز به باغشهر سابق ایران یاری کند».
نیکوخصلت درباره برنامه‌های کمیسیون محیط‌زیست و توسعه پایدار شورای شهر تبریز بیان می‌کند:« به صورت مستمر جلسات‌مان را با اساتید دانشگاه و دستگاه‌های متولی فضای سبز و محیط زیست در کمیسیون برگزار می‌کنیم اما باید سریعا به سمت اقدام و عمل برویم و به صورت فازبندی‌شده حرکت کنیم».
او به ضرورت کاشت و نگهداری از درختان شهر توسط شهروندان از این جنبه نگاه می‌کند: «برخی از مغازه‌دارها بخاطر اینکه درختان و فضای سبز جلوی مغازه‌شان را می‌گیرد اقدام به قطع درختان می‌کنند درحالی که درخت مقابل مغازه باعث برکت است».
رئیس کمیسیون محیط زیست شورای شهر تبریز از ورود این کمیسیون به موضوعات آموزش و پرورشی سخن می‌گوید: «مدیران مدارس باید به سطح آگاهی بیش‌تری برسند تا کودکان و نوجوانان هم تغییر کنند. رفتارهای محیط زیستی باید از کودکی شکل بگیرند و تمام تلاش ما این است که شهروندان آینده این مرز و بوم را با فرهنگ محیط زیستی رشد دهیم».
***
کارشناسان معتقدند هرچند اقدامات شهرداری برای توسعه فضای سبز لازم است، اما کافی نیست و برای نیل به این اهداف، مشارکت شهروندان یک اصل غیرقابل انکار خواهد بود.
شاید در این برهه زمانی سبز کردن حال تبریز، نیازمند یک شعار باشد: «هر شهروند، یک درخت». واقعیت آن است که تمام آنچه دیگران کاشته بودند، ما خوردیم و نابود کردیم، حال زمان آن است که ما بکاریم تا دیگران بخورند.
