جمعه, ۱۰ مرداد ۱۴۰۴ / ۱۲:۲۶:۲۶
بررسی های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که نگاه عمومی نسبت به حجاب در کشور تغییر شکل پیدا کرده؛ این در حالی است که هنوز عده‌ای برای ترویج حجاب کامل دست و پا می‌زنند و به هر طریقی اعم از برخوردهای قهری و .. می‌خواهند آن را به مردم القا کنند.
به گزارش آذر صبح، فاطیما فردوس در خبرآنلاین نوشت: ارزشمندی در میزان پوشش و حجاب تا چه اندازه تغییر کرده است؟ جدا از اعتراض‌های اخیر به حجاب اجباری مانند دختران خیابان انقلاب و مقاومت در برابر برخوردهای قهری گشت ارشاد، آخرین آمارها از مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که ۶۰ تا ۷۰ درصد از زنان جامعه در گروه محجبه‌های عرفی بدحجاب با تعریف شرعی قرار دارند و تنها ۳۵-۴۵ درصد از افراد، موافق مداخله و ورود دولت به شکل گشت ارشاد در این موضوع هستند. همین آمار نشان می‌دهد که حجاب نسبت به گذشته ارزشمندی خود را از دست داده و تغییر شکل پیدا کرده است؛ این در حالی است که هنوز عده‌ای برای ترویج حجاب کامل دست و پا می‌زنند و به هر طریقی اعم از برخوردهای قهری و .. می‌خواهند آن را به مردم حقنه کنند. چیزی که واضح است اما این است که نوع پوشش و میزان ارزشمندی آن هم مانند هر پدیده دیگری در طول زمان و با توجه به مناسبات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تغییر می‌کند و مقاومت در برابر ثابت نگه‌داشتن آن بی‌فایده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس در همین میان پژوهشی درباره حجاب منتشر کرده که در آن آمده است: «در سال ۱۳۹۰ پژوهشی در تهران انجام شده که در آن ارزشمندی حجاب با ۲ شاخص زیبایی و راحتی و بهترین نوع پوشش سنجیده شده است. ۴۴/۷ درصد از مردم، مانتو و شلوار با شال، روسری یا مقنعه را زیباترین ترکیب می‌دانند. ۳۹/۸ درصد پاسخگویان چادر مشکی با روسری یا مقنعه را زیباترین پوشش برای پوشیدن در بیرون از خانه می‌دانند. بنابراین از حیث زیبا دانستن نوع پوشش، جامعه دچار یک وضعیت قطبی شده است که در آن نصف جامعه پوشش مانتو و نصف دیگر، پوشش چادر را زیبا می‌دانند و از آنجایی که پوشش چادر معادل حجاب در جامعه ترویج شده، این وضعیت نشان‌دهنده نوعی کاهش ارزش حجاب با شاخص زیبایی است. درخصوص بهترین نوع پوشش، ۴۶/۳ درصد از زنان استان تهران گفته‌اند مانتو و شلوار با شال، روسری یا مقنعه بهترین نوع لباسی است که زنان در جامعه می‌توانند از آن استفاده کنند. ۴۴/۴ درصد پاسخگویان بهترین لباس را انواع چادر با روسری یا مقنعه می‌دانند.»
۶۰ درصد از زنان جامعه در گروه محجبه‌های عرفی بدحجاب
علاوه بر این براساس تحقیقی که مرکز افکارسنجی دانشجویان در سال ۱۳۸۵ انجام داده است کسانی که با شخصی بودن حجاب و عدم مداخله دولت در این موضوع موافق هستند؛ ۳۴/۷ درصد بودند و در سال ۱۳۹۳ نیز تعداد کسانی که با گزاره فوق موافق هستند به ۴۹/۲ درصد افزایش یافته است. در همین پژوهش ۵۵/۵ درصد از مردم در سال ۱۳۸۵ معتقد بودند که باید با افراد بدحجاب برخورد شود درحالی که در سال ۱۳۹۳ تعداد افرادی که گزاره فوق را تأیید کرده‌اند ۳۹/۹ درصد بوده است. درواقع تعداد افرادی که قائل به شخصی بودن حجاب و عدم دخالت حکومت هستند روند افزایشی و کسانی که قائل به برخورد حکومت با بدحجابی بوده‌اند روند کاهشی دارد. علاوه بر این میزان اعتقاد شرعی و عرفی مردم در جامعه نشان‌دهنده موافقت و مخالفت مردم با ورود حاکمیت به موضوع حجاب در جامعه نیست. به عبارتی درصد بالایی از اعتقاد نیز متضمن موافقت مردم با برخوردهایی از قبیل گشت ارشاد نیست.
طبق این پژوهش، همچنین در سال ۱۳۹۱ پژوهشی با روش تحلیل ثانویه تحت عنوان «اعتقاد به حجاب و نگرش‌های مربوط به آن» انجام شده که داده‌های پژوهش طرح نظرسنجی مردم تهران درباره نوع نگرش آنان به وضعیت عفاف و حجاب در جامعه، انجام شده در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات را واکای کرده است. نتایج حاصل از آن نشان می‌دهد ۶۴/۵۹ درصد از زنان و ۶۰/۵۵ درصد از مردان به حجاب اعتقاد دارند، اما در همین پژوهش فقط ۴۴/۷۳ درصد از مردم به لزوم اجبار اجتماعی برای حجاب اعتقاد دارند. به‌طور کلی می‌توان میزان مداخله دولت در موضوع حجاب را از دو وجه بررسی کرد. اولین رویکرد، موضوع فردی بودن حجاب است و اینکه دولت نباید در این امور مداخله کند. رویکرد دوم چگونگی ورود حاکمیت به این موضوع در سال‌های گذشته است که سبب بروز مخالفت با این موضوع شده است. به‌عبارتی شکل کنش حاکمیت و چگونگی ورود، در اصل موضوع ورود یا عدم ورود حاکمیت اثرگذار بوده است.
آمارهای موجود نشان می‌دهد تحول رفتاری و هنجاری در جامعه به سمت بدحجابی یا حجاب عرفی است. در همین پژوهش و در سال ۱۳۹۱ پوشش زنان متردد در شهرها و روستاهای کل کشور بررسی شده و نتیجه آن بوده است که ۶۴/۹ درصد از زنان بدحجاب بوده‌اند. به‌عبارتی علاوه بر تغییر ارزشی جامعه و کاهش نگرش مثبت به حجاب، در عمل نیز درصد بدحجابان افزایش پیدا کرده است و تغییر رفتار جامعه با تغییرات ارزشمندی حجاب و عرفی‌گرایی آن، همسو بوده است.
**
در جدول زیر اظهارنظر تعدادی از موافقان و مخالفان برخوردهای قهری در نوع پوشش آمده است؛ این اظهارنظرها در حالی است که طبق آمارها شاهد بودیم ارزشمندی حجاب با آن تعریف قدیمی در میان مردم از بین رفته است و حاکمیت نمی‌خواهد این تغییر را بپذیرد.
|
برخی اظهارنظرها در واکنش به برخوردهای قهری با حجاب |
|
|
نام |
شرح اظهارنظر |
| حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر منتظری | به خدا قسم در موضوعات فرهنگی و حجاب برخورد قضایی جواب نخواهد داد. راه‌های مسالمت‌آمیز و آرام را باید در پیش گرفت؛ لذا بر این اساس از هر طرحی که در زمینه مقابله با بدحجابی موثر باشد حمایت می‌کنیم. ستاد امر به معروف، سپاه پاسداران و نیروی انتظامی اقداماتی را انجام می دهند که بدحجابی را سروسامان دهند اما باید بدانیم برخورد خشن با بدحجابی قطعا جواب نمی‌دهد. |
| علی مطهری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی | با حجاب اختیاری مخالفم چرا که حجاب اختیاری موجب برهنگی می‌شود اما اجباری بودن حجاب به آن معنا نیست که خیلی سفت و سخت جدی گرفته شود. برای مثال بسیاری از خانم‌ها هم‌اکنون حجاب واقعی را رعایت نمی‌کنند اما کسی هم معترض آنها نمی‌شود. این سخت‌گیری‌ها مضر به حال انقلاب است. این نگاه امنیتی باید تغییر کند و متوجه باشیم که همه جاسوس و نفوذی نیستند. هر کس که با یک خارجی ملاقات می‌کند جاسوس نیست. |
| آذر منصوری، قائم‌مقام جمعیت زنان مسلمان نواندیش | برخوردهای قهری با مساله دختران انقلاب، جوابگو نخواهد بود. این موضوع باید در فضای عمومی کشور به یک موضوع گفت‌وگو تبدیل شود و نظام باید برخوردهای قهری و بگیر و ببندها را کنار بگذارد تا این موضوع از مسئله اجتماعی به مسئله دیگری تبدیل نشود. البته اشتباهی که بعد از انقلاب رخ داد این بود که حجاب نماد جامعه اسلامی شد. وقتی حجاب را در جامعه اجباری می‌کنیم یعنی مردم را دعوت به نفاق می‌کنیم. |
| محسن غرویان، استاد درس خارج حوزه علمیه قم | بعد از انقلاب برخوردهای قهری و فیزیکی هیچ‌گاه پاسخ نداده و مسائل را حل نمی‌کند. هر کار و فعلی صورت می‌گیرد اولین عکس‌العمل جوانان این است که منطقش را برای ما تبیین کنید. یعنی از نظر فکری ما را اقناع کنید. اکنون برخوردهای فیزیکی به نظرم نمی‌تواند اقناع‌کننده باشد. درصورتی‌که جوان‌ها دنبال اقناع هستند. این رفتارها را ما در امر به معروف نداریم و پیغمبر و اهل بیت چنین رفتارهایی را در سیره‌شان نداشته‌اند که بخواهند با ضرب و کتک مردم را به سمت معروف بکشانند یا از منکر برانند. اینها اثرات مخربی داشته و به هر حال باید روش‌ها عوض شود. |
| آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی،
مرجع تقلید و استاد حوزه علمیه قم |
برای مقابله با بدحجابی نیازی به مجازات کسی نیست؛ باید برای کسانی که حجاب را رعایت می‌کنند امتیازاتی قائل شوند و از کسانی که رعایت نمی‌کنند امتیازاتی را کم کنند، همین عامل سبب رعایت همگانی حجاب می‌شود. |
| فائزه هاشمی | حجاب اجباری به پایه‌های دینی نظام ما ضربه می‌زند. این که حجاب اجباری نباشد هیچ مناقاتی با نظام اسلامی ندارد. پوشش امری شخصی است نباید تحمیل شود معلوم نیست کجای اسلام گفته شده که حجاب باید اجباری باشد. ما چنین چیزی نداریم. نباید این حجاب را با تمامیت نظام گره زد تا دیگر نتوانیم در باب آن تصمیمی بگیریم اینها تفسیرهایی غلط است. |
| ابوالحسن نواب، رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب | من وضعیت حجاب در جامعه را خوب نمی‌بینیم و معتقدم که در این زمینه اقدامات تربیتی نداشته‌ایم و گاهی سختگیری‌های زیادی کرده‌ایم، مثلا در برهه‌ای از زمان نسبت به رنگ لباس و پوشش سختگیری کردیم که نتیجه قهری‌اش چنین شده است. ما نباید به رنگ لباس کاری داشته باشیم بلکه باید روی عفاف و عفت عمومی جامعه حساس باشیم. |
| مینو اصلانی، رئیس بسیج جامعه زنان | در کشور ما حجاب اجبار نیست بلکه یک قانون است؛ هیچ فرد، گروه و سازمانی موافق برخوردهای خشونت‌آمیز با مسئله‌ای فرهنگی نیست و موضوع حجاب، موضوعی اجتماعی است. |
| شهناز سجادی،
دستیار ویژه در امور حقوق شهروندی معاونت زنان و خانواده |
در طرح ارتقای امنیت اجتماعی ظاهراً فقط با زنان مقابله جدی شده است. به نظر می‌رسد نباید در مصوبه «طرح جامع عفاف و حجاب» حدود عفاف و حجاب و تعیین مصادیق به اصطلاح بدحجابی به نیروی انتظامی به عنوان پلیس، سپرده می شد. |
| معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهور | در گذشته اعمال فشار و اجبار در مورد حجاب در قالب گشت ارشاد صورت می‌گرفت و در حال حاضر با نگاه خوب مقامات اجرایی و نیروی انتظامی این مسئله ساماندهی شده و ما این گونه برخوردها را قبول نداریم. |
| محسن هاشمی، رئیس شورای شهر | جامعه هر روز در حال تغییر است و موضوع باید به صورت علمی مورد بررسی قرار گیرد اما در نظر داشته باشید که مسئله حجاب یک امر اجتماعی است که ابعاد مختلفی دارد و تبدیل آن به موضوع امنیتی و سیاسی می‌تواند پیامدهای منفی و خطرناکی در هر دو طرف جامعه داشته باشد. در برخورد با مخالفان حجاب اجباری باید جوانب شرعی، اخلاقی و قانونی رعایت شود. |
| شیندخت مولاوردی، دستیار رئیس‌جمهور در امور شهروندی | نگاه سیاسی صرف، نگاه سلبی صرف، نگاه فرهنگی صرف امروزه دیگر پاسخگو نیست. اگر تا به حال از گشت ارشاد نتیجه گرفتیم می‌توانیم این روند را ادامه دهیم. این در حالیست که معتقدم این روش نتیجه نداده و اگر موثر بود امروز شاهد چنین وضعیتی نبودیم. نیروی انتظامی به عنوان حلقه آخر در قانون راهکارهای اجرایی گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در نظر گرفته شده است و این بی‌انصافی است که نگوییم چرا نیروی انتظامی که حلقه آخر این زنجیره است امروز به ایستگاه اول تبدیل شده است؟! و ناکارآمدی سایر دستگاهها این بار سنگین را بر دوش نیروی انتظامی گذاشته است. |
| حجت‌الاسلام طباطبایی، عضو جامعه روحانیت مبارز | اینکه «در اصل حجاب اختلافی نیست» و «حجاب واجب جزء ضروریات اسلام» است، اختلافی نیست اما آیا هر واجبی را با اجبار باید اجرا کرد و به چه شیوه‌ای؟ آیا اجرای واجبات منطق ندارد؟ اسلام دین اقناع و منطق است. من در بحث این شیوه برخورد با حجاب احساس خطر می‌کنم. |
| پروانه سلحشوری، نماینده مجلس | من منتقد رفتارها و برخوردهای خشن با دختران و زنان هستم و این گونه برخوردها باعث نمی‌شود که زنان به حجاب روی بیاورند. این رفتارها نه دینی است و نه مذهبی. |
| علیرضا بهشتی،
استاد فلسفه سیاسی دانشگاه تربیت مدرس |
تفکر شهید بهشتی قطعاً با حجاب اجباری سازگاری نداشت و در دوران مسئولیت در دادگستری نیز چنین کاری را نکرد. در دادگستری تا آخرین روزهای حضور شهید بهشتی خانم‌هایی بودند که بدون حجاب با ایشان کار می‌کردند و هم آقایانی بودند که با کراوات یا مُد غربی در کنار ایشان مشغول به کار بودند. |
| حجت‌الاسلام نقویان، استاد دانشگاه | «فرهنگ» با «سرهنگ» نمی‌شود. کار فرهنگی با کار سرهنگی متفاوت است. تربیت اجبار و الزام‌آور نیست. کسی نمی‌تواند یک بذر را رشد بدهد، بلکه باید زمینه‌های رشد را مهیا کرد تا بذر خودش مسیر خود را پیدا کند و رشد کند. به همین دلیل ما باید در رفتارهای خود یک آسیب‌شناسی جدی انجام بدهیم. |
| لعیا جنیدی، معاون حقوقی رییس جمهور | ماموران گشت ارشاد مجاز نیستند که به طور همزمان هم نقش ضابط انتظامی و هم نقش قاضی را ایفا کنند و در همه حال باید اصل حاکمیت قانون، حق امنیت حقوقی شهروندان اعم از زن و مرد و در نتیجه، شان و منزلت فرد رعایت شود. |
| حجت الاسلام و المسلمین دکتر ناصر رفیعی،
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه |
آمار فعلی طلاق در کشور فاجعه بار است؛ با حساس بودن و تذکر دادن نسبت به بدحجابی و بی‌حجابی، نباید بگذاریم که مساله حجاب به قهقرا برود. |
| آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی، مرجع تقلید | بی‌حجابی موجب تحریک شهوات است و به دنبال آن مفاسدی می‌آورد و این بیماری سرایت کرده و اکثریت را می‌گیرد. بنابراین پلیس باید با زن بی‌حجاب برخورد کند و چادری سر او بیندازد. |
